دوره 1، شماره 2، 1403، صفحات 145 - 157

نویسندگان : سودا عبدالهی* ¹

چکیده :
جرم‌های مرتبط با مواد مخدر از جمله پیچیده‌ترین و پرمخاطره‌ترین چالش‌های اجتماعی و اقتصادی در جهان معاصر به شمار می‌روند. این نوع از جرایم، نه تنها بر زندگی فردی افراد تأثیرات منفی عمیقی به جا می‌گذارد، بلکه پیامدهای گسترده‌ای بر ساختار اجتماعی و اقتصادی جوامع دارد. به واسطه‌ی مصرف و قاچاق مواد مخدر، روند رو به رشد جرم و جنایت‌های وابسته همچون سرقت، خشونت و قاچاق انسان تشدید می‌شود. این وضعیت، موجب بحران‌های سلامت عمومی و افزایش هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم برای دولت‌ها و ملت‌ها می‌گردد. از سوی دیگر، این جرایم تهدیدی جدی برای امنیت جوامع هستند که می‌توانند موجب کاهش اعتماد عمومی و تزلزل نهادهای اجتماعی و قانونی شوند. علاوه بر این، مشکل مواد مخدر نه تنها در کشورهای توسعه‌یافته، بلکه در کشورهای در حال توسعه و مناطق آسیب‌پذیر نیز به شدت نمایان است. در بسیاری از این کشورها، رشد سریع جمعیت، بیکاری، فقر و دسترسی آسان به مواد مخدر به بحرانی غیرقابل کنترل تبدیل شده است. به ویژه در مناطق مرزی و ناامن، باندهای قاچاق مواد مخدر به تهدیدات جدی علیه امنیت ملی و اقتصادی تبدیل می‌شوند. در این میان، سوء استفاده از وضعیت اجتماعی و اقتصادی افراد، به ویژه جوانان و افراد آسیب‌پذیر، مشکلات را پیچیده‌تر می‌کند. در این مقاله، نخست به بررسی و تحلیل انواع جرایم مرتبط با مواد مخدر و زیربناهای قانونی آن پرداخته شده، سپس عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر ارتکاب این جرایم به تفصیل ارزیابی می‌گردد. همچنین، سیاست‌های جنایی به کارگرفته شده در کشورهای مختلف و سطح اثربخشی آن‌ها در پیشگیری و کاهش این نوع جرایم مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در نهایت، با بهره‌گیری از داده‌ها و تحقیقات انجام شده، راهکارهای نوآورانه و عملی برای کاهش جرایم مرتبط با مواد مخدر و تقویت اثربخشی سیاست‌های جنایی پیشنهاد می‌شود. هدف نهایی این تحقیق، ارائه دیدگاهی جامع و همه‌جانبه از چالش‌ها و فرصت‌های موجود در مبارزه با این نوع جرایم است که بتواند به پژوهشگران، سیاست‌گذاران و متخصصان کمک کند تا به طور مؤثرتری به مقابله با این معضل بپردازند. این تحقیق در صدد است تا بر اهمیت پیشگیری و درمان به عنوان دو رکن اصلی در سیاست‌های جنایی تأکید کند و راهکارهایی برای تقویت همگرایی بین سیاست‌های داخلی و بین‌المللی در این زمینه ارائه دهد. همچنین توجه ویژه‌ای به نقش مراکز درمانی و حمایتی در کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از اعتیاد خواهد شد.

کلمات کلیدی :
مواد مخدر، قاچاق، سیاست‌های جنایی، پیشگیری، سیاست‌گذاران